48. rocznica śmierci Stanisława Pyjasa – Kraków, 7 V 2025
5 maja 2025
Pod tablicą pamięci na ul. Szewskiej w Krakowie odbędzie się 7 maja 2025 r. (godz. 17.00) spotkanie upamiętniające Stanisława Pyjasa, studenta UJ, współpracownika KOR, prawdopodobnie zamordowanego przez SB.
7 maja 1977 r. na klatce schodowej kamienicy przy ul. Szewskiej 7 w Krakowie znaleziono ciało Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki i filozofii UJ, współpracownika Komitetu Obrony Robotników. Według środowisk opozycyjnych śmierć była skutkiem pobicia przez SB. Władze twierdziły, iż Pyjas spadł ze schodów. W reakcji na śmierć studenta, kilka dni później, 15 maja, jego przyjaciele powołali Studencki Komitet Solidarności – pierwszą niezależną organizację studencką w PRL.
Ekspertyza. Śmierć Stanisława Pyjasa
Dokument filmowy zrealizowany przez kanał TVP Historia we współpracy z IPN i Instytutem Ekspertyz Sądowych w Krakowie.
Historia śledztwa w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa
Sprawę Pyjasa badali najpierw peerelowscy prokuratorzy, działający pod nadzorem SB. Prawdziwe śledztwo zaczęło się dopiero po 1990 r., a zwłaszcza gdy ujawniono akta tajnych służb PRL i sprawę przejął IPN.
Pogrzeb Stanisława Pyjasa pod czujnym okiem SB – fotografie z Archiwum IPN
10 maja 1977 r. w Gilowicach (pow. żywiecki) pochowano Stanisława Pyjasa, działacza opozycji, studenta filologii polskiej i filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Studencka solidarność odpowiedzią na zamordowanie Stanisława Pyjasa
15 maja 1977 r. ulicami Krakowa przeszły dwa żałobne pochody. Jeden po mszy świętej odprawianej rano w kościele dominikanów, wyruszył na ul. Szewską. Drugi, wielotysięczny marsz przeszedł wieczorem z Szewskiej pod Wawel. Na zakończenie manifestacji odczytano oświadczenie o powołaniu Studenckiego Komitetu Solidarności. Pod deklaracją podpisali się: Andrzej Balcerek, Joanna Barczyk, Liliana Batko, Wiesław Bek, Małgorzata Gątkiewicz, Elżbieta Majewska, Józef Ruszar, Bogusław Sonik, Bronisław Wildstein i Lesław Maleszka – tajny współpracownik SB o pseudonimie „Ketman”.