40 lat temu, 17 lutego 1981 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował Niezależne Zrzeszenie Studentów – pierwszą oficjalną niezależną organizację studencką w PRL i w bloku wschodnim. Zrzeszenie powstało na fali zrywu społecznego w Sierpniu 1980 r. i uznawane jest za studencki odpowiednik NSZZ „Solidarność”.

Pierwsze postulaty dotyczące powołania własnej, niezależnej od władz PRL organizacji, studenci wysunęli 27 sierpnia 1980 r. w Gdańsku, jeszcze w czasie trwania strajków w zakładach pracy. We wrześniu zaczęły powstawać komitety założycielskie niezależnych organizacji studenckich na różnych uczelniach. Ich przedstawiciele na zebraniu w Warszawie 22 września 1980 r. podjęli decyzję o utworzeniu ogólnopolskiej organizacji pod nazwą Niezależne Zrzeszenie Studentów. Następnie Ogólnopolski Komitet Założycielski NZS złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację organizacji.

Władze PRL zwlekały jednak z rejestracją zrzeszenia, odrzucając wniosek pod pretekstem formalnym. Faktycznie rządzący domagali się od studentów rezygnacji z prawa do strajku oraz uznania w statucie przewodniej roli PZPR. Odpowiedzią na postawę władz była zainicjowana w Łodzi akcja strajkowa, która objęła uczelnie w całym kraju. 23 stycznia 1981 r. ogłoszono ogólnopolską akcję protestacyjną, a władze zostały zmuszone do podjęcia negocjacji ze środowiskiem studenckim. Wśród postulatów protestujących, oprócz rejestracji NZS, znalazły się m.in. zniesienie przymusu nauczania języka rosyjskiego i przedmiotów o charakterze indoktrynacyjnym, zniesienie cenzury w wydawnictwach naukowych oraz uwolnienie więźniów politycznych.

W wyniku presji środowiska studenckiego władze zgodziły się na formalną rejestrację NZS, a dzięki nieugiętej postawie protestujących w statucie zrzeszenia nie znalazł się zapis o przewodniej roli partii komunistycznej. Sąd Wojewódzki w Warszawie zdecydował o rejestracji organizacji studenckiej 17 lutego 1981 r. Dzień później przedstawiciele protestujących zawarli z władzą tzw. Porozumienie Łódzkie, w którym rządzący zobowiązali się do realizacji studenckich postulatów. Po wprowadzeniu stanu wojennego NZS zdelegalizowano, a jego ponowna rejestracja nastąpiła we wrześniu 1989 r.