O ponad 1000 złotych brutto miesięcznie wzrośnie świadczenie, które otrzymują działacze opozycji antykomunistycznej. Kwota ta będzie oczywiście podlegać corocznej waloryzacji, tak jak „normalne” emerytury.

Sejm w ubiegłym tygodniu przyjął nowelizację ustawy o finansach publicznych, w której przewidziano zmiany, które podnoszą świadczenie wypłacane byłym działaczom opozycji demokratycznej z czasów PRL. Wedle zawartych w nowelizacji propozycji, którymi zajmie się teraz Senat, działacze opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych będą otrzymywać świadczenie równe wysokości najniższej emerytury na dany rok. Ta w 2023 r. wynosi 1588,44 zł brutto.

Oznacza to podwyżkę o ponad 1000 złotych brutto, ponieważ obecnie byli opozycjoniści otrzymują 565,67 zł brutto miesięcznie. Jednocześnie powiązanie wypłacanego świadczenia z wysokością najniższej emerytury oznacza, że będzie ono podlegać corocznej waloryzacji – tak jak środki przekazywane przez ZUS emerytom i rencistom – a na ostateczną podwyżkę wpływ będzie mieć średnioroczny wskaźnik inflacji konsumenckiej raportowany przez Główny Urząd Statystyczny.  

O uchwaleniu omawianych przepisów poinformował na swoim koncie na Facebooku premier Mateusz Morawiecki, który napisał, że „dzisiejszej Polski nie byłoby bez dziedzictwa Solidarności, które reprezentują działacze opozycji antykomunistycznej. […] Dzięki nim żyjemy w wolnej Polsce”.

Świadczenie dla byłych opozycjonistów zostało wprowadzone wraz z ustawą z marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. Wedle przepisów zawartych w tym dokumencie, każdy kto chce ubiegać się o status byłego opozycjonisty lub osoby represjonowanej przez władze komunistyczne, musi spełnić kilka kryteriów, w tym m.in.:

• wykazać swoją co najmniej roczną działalność na rzecz zorganizowanych struktur antykomunistycznych
• wykazać co najmniej miesięczny pobyt w więzieniu wynikający z działalności wymierzonej we władze PRL

Takie osoby muszą wystąpić do Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych o przyznanie omawianego statusu.

Początkowo świadczenie były uzależnione od wysokości emerytury i miało pomóc najbardziej potrzebującym. Natomiast w 2017 r. została wprowadzona nowelizacja, która wprowadzała bezterminowe świadczenie w wysokości 402 zł brutto miesięcznie waloryzowane zgodnie ze wskaźnikiem średniorocznej inflacji. Od marca 2023 r. świadczenie wynosi 565,67 zł brutto miesięcznie.

Według informacji udzielonych przez Jana Józefa Kasprzyka, szefa urzędu zajmującego się sprawami kombatantów, pod koniec 2021 r. liczba osób o statusie byłego opozycjonisty antykomunistycznego wynosiła 15 tysięcy. 

We wtorek 25 lipca 2023 r. senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych rozpatrzy ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych. W tej ustawie znajdują się przepisy regulujące nową wysokość świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej.

---

aktualizacje:

25 lipca 2023 r. senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, na wniosek senatora Platformy Obywatelskiej RP, Leszka Czarnobaja, odrzuciła w całości ustawę, w której znajdowały się zapisy podnoszące wysokość świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej.

Teraz ustawa trafi pod obrady Senatu. Początek posiedzenia w dniu 26 lipca 2023 r. o godz. 11:00.

---

26 lipca 2023 r. podczas 65. posiedzenie Senatu RP X kadencji odbyła się dyskusja nad wzmiankowaną ustawą, podczas której zgłoszono wnioski o charakterze legislacyjnym, co skutkowało odesłaniem ustawy ponownie do komisji.

---

Senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych na posiedzeniu w dniu 27 lipca 2023 r. rozpatrzyła wnioski zgłoszone w toku senackiej debaty w dniu 26 lipca 2023 r. nad ustawą o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw i przedstawiła wniosek by Senat odrzucił procedowaną ustawę.

---

W dniu 28 lipca 2023 r. Senat RP przyjął ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w tym podwyższenie świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej – do 1588, 44 zł brutto. Ustawa trafi teraz do podpisu Prezydenta RP.

Senatorowie PiS, PSL, Lewicy oraz senator niezależny (51 głosów) przegłosowali wniosek PO (43 głosy) o odrzuceniu wzmiankowanej ustawy. Tym samym ustawa została przyjęta przez Senat.

---

na marginesie dzisiejszego głosowania:

24 stycznia 2023 r., podczas wizyty w Siedlcach, Donald Tusk (PO) obiecał funkcjonariuszom SB, że ich „krzywdy na pewno zostaną naprawione” i odzyskają oni pieniądze utracone z tytułu odebrania im nienależnych przywilejów i zrównania emerytur ze średnim świadczeniem wypłacanym Polakom przez ZUS. Wyrównanie emerytur esbekom za siedem lat kosztowałoby budżet 3,85 mld zł.

---

Prezydent RP Andrzej Duda w dniu 14 sierpnia 2023 r. podpisał ustawę z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w tym podwyższenie świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dniem 18 sierpnia 2023 r. pod pozycją 1641. Oznacza to, że nowe regulacje będą obowiązywać od 1 września 2023 r.

---

Poniżej zamieszczamy fragment stenogramu z posiedzenia Senatu w dniu 26 lipca 2026 r. dotyczący podniesienia kwoty świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej.

Senator Sprawozdawca Leszek Czarnobaj:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo!

Wczoraj odbyło się posiedzenie komisji, na którym…

(Wicemarszałek Bogdan Borusewicz: Przepraszam, Panie Senatorze. Do tego punktu jest pan minister Piotr Patkowski… Tak?)

Tak, tak.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Patkowski: To znaczy nas obu, obaj będziemy…)

(Wicemarszałek Bogdan Borusewicz: Obaj panowie zostajecie…. Dobrze. Proszę bardzo, Panie Senatorze. Można kontynuować.)

Wczoraj odbyło się posiedzenie komisji i na tym posiedzeniu pan minister Skuza referował tę ustawę. Mówimy o ustawie o zmianie ustawy o finansach publicznych i niektórych innych ustaw.

Ja powiem krótko. Pan minister przedstawił główne założenia tej ustawy, takie 3 klauzule. Pierwsza to tzw. klauzula obronna. Tutaj przede wszystkim chodzi o kwestię rozstrzygania przedpłat w ramach końcowego rozliczenia dostawy sprzętu, o rozliczanie metodą memoriałową, według której, mówiąc krótko, całość płacimy na końcu dostawy sprzętu, który otrzymujemy, i wtedy umieszczamy to w deficycie lub finansujemy w całości z pieniędzy budżetowych. Start stabilizującej reguły wydatkowej od 2023 r. Tu trzeba powiedzieć, że większość krajów Unii po dwuletnim okresie poluzowania przystępuje znowu do kwestii budowania pewnego reżimu finansowego w sprawie deficytu – poniżej 3% w stosunku do PKB. I trzecia klauzula to wprowadzenie mechanizmu korygującego nadmierną nierównowagę finansów publicznych wyznaczoną przez odpowiedni poziom wysiłku fiskalnego. To są te główne części dotyczące, jak pan to minister nazwał, klauzul, które są w tejże ustawie.

Ale oprócz tego ustawa zawiera kilka innych rzeczy, które, można powiedzieć, mają inną materię. Tu powiem, że dotyczy to możliwości wprowadzenia rezerw celowych takich jak w przypadku COVID-19, rezerw w budżecie państwa i w budżetach wojewodów, rezerwy dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy. To, co jest również w tej ustawie, to kwestia świadczeń pieniężnych dla osób represjonowanych i opozycji antykomunistycznej. Rozstrzyga się też pewne kwestie na wypadek utworzenia nowego ministerstwa – wydania przez prezesa Rady Ministrów zarządzenia dotyczącego środków i rozdziału środków trwałych, jeśli chodzi o tworzenie tego ministerstwa.

Biuro Legislacyjne zgłosiło do przedłożonej ustawy 2 uwagi legislacyjne, można powiedzieć, porządkowe. Nikt z senatorów nie przejął tych propozycji. Ponadto pan senator Bielecki zgłosił poprawkę dotyczącą wejścia w życie ustawy, związaną z art. 2 – to jest to, co dotyczy spraw związanych z tworzeniem nowych ministerstw i wydania zarządzenia przez prezesa Rady Ministrów. Tu nastąpiły pewne rozbieżności między panem senatorem Biereckim, legislatorem a panią dyrektor reprezentującą kancelarię… Te rozbieżności nie zostały rozstrzygnięte w trakcie dalszej debaty. I trzeci element: zgłosiłem wniosek o odrzucenie ustawy w całości, w tej sprawie 4 osoby głosowały za, 1 osoba – przeciw.

Komisja rekomenduje Wysokiemu Senatowi odrzucenie wymienionej ustawy. Dziękuję, Panie Marszałku.

Wicemarszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Panie Senatorze.

Obecnie senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do senatora sprawozdawcy.

Czy ktoś zamierza… Widzę, że zamierza.

Pan senator Jan Maria Jackowski. Proszę bardzo.

Senator Jan Maria Jackowski:

Dziękuję, Panie Marszałku.

Panie Senatorze, ja mam pytanie dotyczące art. 3 tej ustawy. Mianowicie chodzi mi o działaczy opozycji antykomunistycznej i o osoby represjonowane, ponieważ ta ustawa wprowadza zwiększenie tego świadczenia, które w tej chwili jest przyznawane. Mam takie pytanie: czy na ten temat była jakaś bardziej szczegółowa dyskusja podczas posiedzenia komisji? Czy rozważano np. kwestię tego, że podwyższeniem świadczenia mają być objęte osoby represjonowane za działalność antykomunistyczną, ale, jak rozumiem, nie osoby, które są kombatantami np. II wojny światowej – tak? Czy w ogóle była na ten temat jakaś dyskusja? Pytam o to dlatego, że otrzymuję maile od wielu osób, które są tą sprawą bardzo żywo zainteresowane, a znajdują się w trudnej sytuacji i chciałyby po prostu… to znaczy oczekują tego podwyższenia świadczenia. Mówię tu o działaczach opozycji antykomunistycznej, ale katalog tych osób oczywiście jest szerszy, bo powinien też dotyczyć, moim zdaniem, kombatantów II wojny światowej. Dziękuję.

Wicemarszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Panie Senatorze.

Proszę bardzo.

Senator Leszek Czarnobaj:

Panie Marszałku! Panie Senatorze!

Podczas posiedzenia komisji pan minister, muszę powiedzieć, przedstawił tylko to, że w ustawie w art. 3 znajduje się ten zapis dotyczących kombatantów i osób represjonowanych. I to była jedyna wzmianka, która zabrzmiała podczas posiedzenia komisji. Ani wątek dotyczący objęcia szerszej grupy… Tu nie wiemy, czy to może nie wychodziłoby poza materię, w tej sprawie potrzebna byłaby opinia Biura Legislacyjnego. No, zapewne by wychodziło.

Z kolei kwestii dotyczącej art. 3, poza informacją, że to znajduje się w omawianej ustawie, nikt z senatorów w czasie dyskusji nie podnosił.

Wicemarszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję.

Więcej pytań nie ma.

Dziękuję, Panie Senatorze.

Projekt ustawy został wniesiony przez rząd. Do prezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister finansów.

Czy pan minister Piotr Patkowski pragnie zabrać głos?

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Patkowski: Nie, dziękuję.)

(Senator Jan Maria Jackowski: To ja mam pytanie.)

Dziękuję.

(Senator Dorota Tobiszowska: Ale Jackowski ma pytanie.)

Spokojnie, zaraz.

Panie Ministrze, będą pytania do pana, tak więc zapraszam tutaj.

Obecnie senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do przedstawiciela rządu związane z omawianym punktem porządku obrad.

Zgłosił się pan senator Jan Maria Jackowski.

Proszę.

Senator Jan Maria Jackowski:

Dziękuję bardzo.

Panie Ministrze, ja mam pytanie odnośnie do wspomnianego art. 3. Mianowicie z tego, co słyszałem, wynika, że to była poprawka wprowadzona do tej ustawy już podczas procedowania sejmowego, ale, jak rozumiem, pozytywnie zaopiniowana przez rząd. Proszę mi powiedzieć, dlaczego tą poprawką nie objęto – tak rozumiem, może jestem w błędzie, to w takim wypadku proszę mnie wyprowadzić z błędu – kombatantów z okresu II wojny światowej, byłych żołnierzy Armii Krajowej, osób, które brały udział w działaniach podziemia niepodległościowego itd., a tylko i wyłącznie działaczy opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane w tamtym okresie. Dziękuję.

Wicemarszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję bardzo.

Proszę bardzo, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Patkowski:

Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.

To rzeczywiście była poprawka, która pojawiła się na etapie sejmowym. Ona była opiniowana i została zaakceptowana przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Ona była tłumaczona w ten sposób, że opozycjoniści z czasów PRL są najmniej, można powiedzieć, zaopiekowani, jeśli chodzi o system pomocy społecznej. Tak więc to miało być rozwiązanie kierowane do nich. Też, jak tutaj rozmawiałem z panem senatorem przed rozpoczęciem tego punktu… Rzeczywiście, do rozważenia jest kwestia rozszerzenia tej poprawki o inne osoby, o inny katalog osób. I z tego, co… Szybko to skonsultowałem z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Byłaby z ich strony otwartość na taką rozmowę, z jednym zastrzeżeniem: ta poprawka musiałaby obejmować tych, których chcielibyśmy nią objąć. Ponieważ rozszerzenie na niedookreślony katalog weteranów z czasów II wojny światowej mogłoby objąć nie tylko weteranów z Armii Krajowej czy z Narodowych Sił Zbrojnych, czyli z tych grup, które rzeczywiście walczyły o wolną i niepodległą Polskę, ale mogłoby także objąć weteranów, którzy byli w Gwardii Ludowej czy w innych podmiotach, które nie walczyły o niepodległą, wolną Polskę, a wręcz walczyły o coś odwrotnego: o Polskę totalitarną, zniewoloną w ramach obozu Związku Sowieckiego. W związku z tym, jak myślę, w jakimś kolejnym kroku legislacyjnym, nie w tej ustawie, bo to byłoby trudne, ale w kolejnym kroku KPRM jest otwarte na takie rozmowy. Z tym jednym istotnym zastrzeżeniem, że to rzeczywiście ma obejmować osoby, które walczyły o wolną i niepodległą Polskę, a nie osoby, które walczyły z tymi, którzy właśnie o tę wolną Polskę w czasie II wojny światowej i po II wojnie światowej zabiegali. Myślę, że te prace dalej będzie prowadziła Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, bo ona jest właściwa do takich działań.