Rocznica rejestracji NZS

17 lutego 2021

17 lutego 1981 r. władze PRL zarejestrowały pierwszą niezależną organizację w krajach bloku komunistycznego – Niezależne Zrzeszenie Studentów.

.

Rok 1981

6 stycznia
Studenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego podejmują akcję „solidarnego czekania” polegającą na okupowaniu budynku wydziału po zakończeniu zajęć.

8 stycznia
Podobną akcję zorganizowano na wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Akcje „solidarnego czekania” stanowią preludium do najdłuższego i największego strajku studenckiego tamtego czasu.

11-12 stycznia
Rozpoczyna się studencki strajk okupacyjny na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Łódzkiego.

21 stycznia
Na Wydziale Filologicznym toczą się rokowania z delegacją ministerstwa szkolnictwa. O godz. 21, po zerwaniu rozmów z przedstawicielami rządu, na czele z wiceministrem Stanisławem Czajką, Wojciech Walczak i Wiesław Urbański (przewodniczący i wiceprzewodniczący NZS UŁ) ogłaszają strajk okupacyjny na Uniwersytecie Łódzkim.

Rozpoczyna się najdłuższy 29 dniowy okupacyjny strajk studencki w Europie. Strajkuje 10 000 studentów w Łodzi. Studenci żądają m.in. rejestracji NZS-u, zniesienia przymusu nauczania języka rosyjskiego i przedmiotów indoktrynacyjnych, zniesienia cenzury w wydawnictwach naukowych, prawa do swobodnego wyjazdu za granicę, uwolnienia więźniów politycznych oraz ukarania winnych stłumienia protestów robotniczych w grudniu 1970 r.

29 stycznia
Do Łodzi przyjeżdżają przedstawiciele rządu. Ze strony rządu PRL negocjacje prowadzi – Komisja Międzyresortowa, której przewodniczy prof. Janusz Górski (w składzie przedstawiciele ministerstw – Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Kultury i Sztuki, Zdrowia i Opieki Społecznej, Sprawiedliwości oraz Sztabu Generalnego WP) ze strony NZS – Międzyuczelniana Komisja Porozumiewawcza (w składzie Maciej Maciejewski, Marek Perliński, Wiesław Potoczny, Wojciech Walczak, Marcin Sobieszczański – UŁ, Andrzej Bolanowski, Piotr Kociołek (PŁ), Stanisław Nowak, Krzysztof Sulik (AMed), Jan Przybylski, Radosław Żurawski).

17 lutego
Władze PRL rejestrują pierwszą niezależną organizację w krajach bloku komunistycznego – Niezależne Zrzeszenie Studentów

Łódzki strajk okupacyjny oraz wsparcie udzielone przez organizacje NZS z całej Polski w formie strajków, pogotowia strajkowego i „solidarnego czuwania”, wymusza na władzach rejestrację NZS i deklarację zrealizowania pozostałych żądań.

W statucie NZS mimo nacisków nie pojawia się zapis o przewodniej roli PZPR. O radykalnej postawie przedstawicieli NZS świadczy fakt, że nawet NSZZ Solidarność taki punkt w statucie posiadała.

18 lutego
Władze PRL podpisują ze studentami Porozumienie Łódzkie.
Strajk zostaje zakończony (studenci śpiewają hymn polski oraz pieśń „Żeby Polska była Polską”). Kończy się „solidarne czuwanie” oraz strajki wspierające na wielu uczelniach w Polsce. Studenci uzyskują niezależną od władz komunistycznych organizację. Porozumienie jest tym dla środowiska akademickiego i szkolnictwa wyższego, czym podpisanie porozumień w Gdańsku, Jastrzębiu i Szczecinie dla robotników i całego społeczeństwa.
W kalendarium MSW, powstałym w 1989 r. (IPN BU MSW II 362), strajk Łódzki wymieniany jest jako jedna z 10 przesłanek wprowadzenia stanu wojennego.