22 września 1980 roku przed Collegium Broscianum UJ przy ulicy Grodzkiej studenci zwołali wiec swojej nowej, niezależnej organizacji, mającej przełamać monopol podporządkowanego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Jednocześnie organizowano spotkania, których celem było doprowadzenie do powstania jednej, ogólnopolskiej, niezależnej organizacji studenckiej oraz dyskusja nad kształtem jej statutu. Krakowscy studenci opowiadali się za rejestracją poszczególnych organizacji na szczeblu uczelni (odrębne statuty), a następnie powołaniem ich federacji, co nie zyskało jednak poparcia przedstawicieli innych szkół wyższych. Skutkiem tej różnicy zdań był brak przedstawicieli Krakowa w wyłonionym w październiku 1980 roku Ogólnopolskim Komitecie Założycielskim NZS. Młodzież z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Politechniki Krakowskiej, Akademii Medycznej oraz Akademii Rolniczej złożyła do rejestracji osobne statuty uczelniane. Ostatecznie dopiero w styczniu 1981 roku reprezentanci krakowskich szkół wyższych znaleźli się w OKZ. Pojawiające się spory nie zahamowały jednak szybkiego rozwoju Zrzeszenia na poszczególnych uczelniach, a Kraków stał się niebawem jednym z jego najsilniejszych ośrodków. NZS prowadził nie tylko działalność organizacyjną, ale także oświatową – zorganizował Klub Myśli Patriotycznej „Jagiellonia”, wydawał pisma, powołał wydawnictwo.

Źródło: IPN