Janusz Kurtyka

Janusz Kurtyka 13 sierpnia 1960 – 10 kwietnia 2010
10 kwietnia 2010 w Smoleńsku, w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, zginęli w katastrofie rządowego samolotu Prezydent RP Lech Kaczyński wraz Małżonką Marią Kaczyńską, polska delegacja, w tym Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Wieczny odpoczynek racz im dać Panie…
Trudno zauważyć, kiedy odchodzi człowiek, który swoim życiem chciał przytrzymać uciekającą historię – i kiedy pozostaje historia zamiast człowieka, którego się znało.

Obejmując w 2005 r. stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej miał już ze sobą ogromny dorobek człowieka, który poświęcił się nauce i idei kształtowania świadomego społeczeństwa. Członek Niezależnego Zrzeszenia Studentów i propagator niezakłamanej historii. Profesor i wykładowca uczelni w Polsce i za granicą, obejmujący swoim zainteresowaniem początki państwowości polskiej, a także najnowsze dzieje naszego kraju. Członek stowarzyszeń i aktywny uczestnik wielu przedsięwzięć, mających na celu kultywowanie i nauczanie polskiej tradycji patriotycznej. Jeden z głównych motorów działań na rzecz podtrzymywania pamięci o losach ludzi, którzy byli dla niego życiowym wzorem.

Za słowami i czynami Janusza Kurtyki stał ogrom historii i dorobek wielu pokoleń, które w jego wrażliwości mogły liczyć na żywotność i pamięć. Teraz chciałoby się wyczytać z tego dzieła jeszcze trochę osoby, która teraz zamilkła. By uratować to, co się zaciera, jak on ratował w swojej pracy. Wstrząśnięci tym, co najpewniejsze w życiu, a przecież zawsze nieprzewidywalne, możemy mieć tylko nadzieję, że nasza pamięć i łzy zdołają zapisać historię wartości, które ucieleśnił.

Janusz Kurtyka urodził się 13 sierpnia 1960 r. w Krakowie. Absolwent Wydziału Historyczno-Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN, gdzie w 1995 roku obronił rozprawę doktorską z zakresu nauk humanistycznych. W 2000 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego. W latach 2000-2005 był dyrektorem i organizatorem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Od 1979 r. działał w opozycji demokratycznej w Krakowie, był m.in. współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Instytucie Historii UJ i członkiem Komitetu Założycielskiego NZS UJ, wykładowcą podziemnego Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego. Był pracownikiem naukowym w Instytucie Historii PAN (od 1985), członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii PAN kadencji 1999-2002 i 2003-2006. W latach 1989-2000 był przewodniczącym Koła NSZZ „Solidarność” krakowskich placówek Instytutu Historii PAN.

Autor ok. 140 publikacji naukowych z zakresu historii Polski średniowiecznej i wczesnonowożytnej oraz historii oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944 r., w tym 4 książek: „Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” 1898-194″, „Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu”, „Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele XIV-XVII w.”, „Odrodzone Królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań”, współautor wielu opracowań zbiorowych. Od 1994 r. był redaktorem naczelnym „Zeszytów Historycznych WiN-u”, współautorem „Słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu”, współpracownikiem „Polskiego Słownika Biograficznego”. Przewodniczył Komitetowi Redakcyjnemu serii „Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny”, był członkiem redakcji czasopisma naukowego IPN „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989”. Janusz Kurtyka należał m.in. do Polskiego Towarzystwa Historycznego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego.

W dniu 9 grudnia 2005 r. został wybrany przez Sejm RP na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, w dniu 29 grudnia 2005 r. złożył ślubowanie jako Prezes Instytutu.

Członek Stowarzyszenia NZS 1980.

Laureat Nagrody im. Adama Heymowskiego (1996), II nagrody w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego (1998), Nagrody im. Joachima Lelewela (2000), Nagrody im. Jerzego Łojka (2001). W 2009 r. odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Był żonaty, miał dwóch synów.

Janusz Kurtyka, ur. 13 VIII 1960 w Krakowie, zginął 10 IV 2010 w katastrofie lotniczej koło Smoleńska (Rosja). Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydz. Historyczno-Filozoficzny (1984), doktorat (1995), habilitacja (2000).

Pod koniec nauki (matura w 1979) w III LO w Krakowie-Nowej Hucie kolporter pisma „Merkuriusz Krakowski i Światowy”.

Od IX 1980 w Komitecie Założycielskim NZS na kierunku historia oraz na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ, z ramienia NZS wszedł w skład Rady Naukowej Instytutu Historii UJ oraz Rady Wydz. Filozoficzno-Historycznego; w II 1981 uczestnik strajku o rejestrację NZS, XI/XII 1981 strajku solidarnościowego ze studentami radomskiej WSI, współorganizator prelekcji dla protestujących studentów (m.in. Bogdana Cywińskiego, Wacława Felczaka, Andrzeja Friszke).

Po 13 XII 1981 współtwórca (z Krzysztofem Gurbą, Markiem Kilianem, Andrzejem Nowakiem i Andrzejem Waśką) Rady Programowej NZS (zwanej potocznie grupą ekspercką), podporządkowanej podziemnemu kierownictwu NZS – Krakowskiej Komisji Wykonawczej; współorganizator grup samokształceniowych oraz Podziemnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, który prowadził też działalność na Akademii Medycznej w Krakowie; autor poradnika ABC konspiratora oraz tekstu ślubowania (opartego na rocie przysięgi żołnierzy AK), które składali członkowie grupy; w 1982 współtwórca Funduszu Inicjatyw Społecznych (w ramach RP NZS) niosącego pomoc pozbawionym środków do życia przedstawicielom wolnych zawodów, a także rodzinom internowanych działaczy opozycji (we współpracy z Arcybiskupim Komitetem Pomocy Więzionym i Internowanym działającym przy kurii krakowskiej), uczestnik działalności wydawniczej NZS, m.in. współpracownik podziemnego pisma „Tędy”. XII 1981 – 1985 organizator i działacz niezależnej od struktury NZS grupy konspiracyjnej w Nowej Hucie (m.in. z Jerzym Bryniakiem i Arturem Wrońskim). Wykładowca Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego im. Prymasa Stefana Wyszyńskiego przy parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach. Od 1985 asystent w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski w ŚredniowieczuInstytutu Historii PAN, od IX 1989 starszy asystent, od 1 VII 1995 adiunkt. W 1987 publikował teksty historyczne w podziemnej „Arce”. 1 IX 1987 – 1 IX 1988 służba wojskowa.

1989-2000 przewodniczący Koła nr 10 (Instytut Historii) KZ „S” przy Oddziale i placówkach PAN w Krakowie. Od 1990 w Partii Republikańskiej, od 1991 w Koalicji Republikańskiej, od 1992 w Partii Chrześcijańskich Demokratów; do IX 2000 w Stronnictwie Konserwatywno-Ludowym. Od 1994 redaktor naczelny „Zeszytów Historycznych WiN-u”. 1999-2002 i 2003-2006 członek Rady Naukowej Instytutu Historii PAN. 1997-2001 nauczyciel historii w V Prywatnym LO w Krakowie. 2000-2005 dyr. i organizator Oddziału IPN w Krakowie, 2005-2010 prezes IPN; członek redakcji „Aparatu Represji w Polsce Ludowej 1944-1989”. Od II 2002 prof. w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Przemyślu/Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej. 2009-2010 w Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie. Od 2003 prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. Członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Stowarzyszenia NZS 1980.

Autor ok. 140 publikacji naukowych z zakresu historii Polski średniowiecznej i wczesnonowożytnej oraz historii oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944, w tym książek: Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” 1898-1946 (1989); Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu (1997); Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele XIV-XVII wiek (1999); Odrodzone Królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań (2001); współautor wielu opracowań zbiorowych.

Laureat Nagrody im. Adama Heymowskiego (1996), II nagrody w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego (1998), Nagrody im. Joachima Lelewela (2000), Nagrody im. Jerzego Łojka (2001), pośmiertnie Nagrody Kustosza Pamięci Narodowej (VI 2010).

Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2009), pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (IV 2010).

18 XII 1984 – 2 VI 1987 rozpracowywany przez Wydz. II WUSW w Krakowie w ramach SOR krypt. Mieszko.

http://www.encysol.pl/wiki/Janusz_Kurtyka

Paweł Goleń, Ewa Zając
string(4) "page"